تفاوت مقاله علمی مروری و isi و ترویجی با پژوهشی

تفاوت مقاله علمی مروری و isi و ترویجی با پژوهشی : از نظر هدف از تدوین مقاله، آنرا به مقاله های: آموزشی، ترویجی، توصیفی، تحلیلی و … دسته بندی می نمایند و از نظر این که مقاله در چه مجلاتی چاپ شده باشند، مقالات را به: مقاله ی isi، علمی- پژوهشی، دانشنامه ای، علمی- ترویجی، علمی- آموزشی و …. تقسیم می نمایند.

انواع مقاله :

برای دسته بندی مقاله ها، اصول و قاعده ی مشخص و یکسانی وجود ندارد که همه صاحبنظران بر آن اتفاق نظر داشته باشند؛ لذا از ابعاد و جنبه های مختلف آن را دسته بندی می نمایند.

مثلا از نظر موضوع، مقاله ها را به تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، ادبی و … تقسیم می کنند. از نظر هدف از تدوین مقاله، آنرا به مقاله های: آموزشی، ترویجی، توصیفی، تحلیلی و … دسته بندی می نمایند و از نظر این که مقاله در چه مجلاتی چاپ شده باشند، مقالات را به: مقاله ی isi، علمی- پژوهشی، دانشنامه ای، علمی- ترویجی، علمی- آموزشی و …. تقسیم می نمایند.

مقاله های علمی را با توجه به روش و شیوه ی تدوین آنها به دو دسته تقسیم می کنند:

الف) مقاله های علمی- پژوهشی

ب) مقاله های مطالعاتی- ترویجی

الف)مقاله های علمی- پژوهشی

مقاله های علمی- پژوهشی که به آنها پژوهشنامه نیز گفته می شود، به مقالاتی گفته می شود که بر پایه پژوهش های توصیفی یا ازمایشی تدوین می شوند و از نتایج این گونه پژوهش ها و تحقیقات استخراج شده و به منظور اشاعه یافته های پژوهشی صورت می گیرند و به تولید دانش و توسعه ی آن کمک شایانی می کنند.

از آنجا که گزارش پژوهش های علمی غالبا در مجله های تخصصی مرتبط به چاپ می رسند و این مجله ها برای هر گزارش علمی (مقاله های علمی) صفحات محدودی را اختصاص می دهند، رعایت اصل اختصار و خلاصه نویسی در تدوین این گونه مقالات بسیار مهم و ضروری است.

بیشتر بخوانید : ده مزیت چاپ مقاله ISI در پزشکی

 

با این حال گزارش نتایج یک پژوهش علمی میدانی باید به گونه ای تدوین شود که در آن هیچ یک از جنبه های مهم پژوهش از قلم نیافتند که یکی از مهمترین نکات هنگام بررسی تفاوت مقاله مروری علمی با پژوهشی است.

در واقع یک مقاله علمی- پژوهشی که برای یک پژوهش تدوین می شود و به گزارش پژوهش مورد نظر از ابتدا تا انتها می پردازد، باید به گونه ای تنظیم و تدوین شود که هم خوانندگان مقاله یافته ها و نتایج تازه ی پژوهش را دریافت نمایند و هم اینکه پژوهشگران دیگر، در صورت تمایل، بتوانند همان پژوهش را، تنها با مطالعه گزارش آن، از آغاز تا انجام، به طور کامل تکرار نمایند.

پس هدف از مقاله های علمی-پژوهشی، آگاه کردن پژوهشگران و دانشمندان از یافته های علمی جدید است و جزء منابع دست اول محسوب می شوند.

ب) مقاله های مطالعاتی- ترویجی

مقاله های مطالعاتی- ترویجی که به آنها، مقالات کتابخانه ای نیز گفته می شود، مقالاتی هستند که بر اساس مطالعات و تحقیقات صورت گرفته ی اسناد و منابع مکتوب و چاپ شده ی موجود در کتابخانه و سایر مراکز اطلاع رسانی علمی، تدوین و منتشر می گردند.

مقالات مطالعاتی- ترویجی بر اساس گردآوری، جابه جایی، تلفیق، ترکیب و تحلیل دانش موجود تهیه می شوند.

اینگونه مقالات را بر اساس هدف و چگونگی تدوین آنها به انواع زیر تقسیم می کنند:

1- مقاله های گردآوری (تالیفی)

مقاله های تالیفی (تدوینی) به مقاله هایی گفته می شود که صرفا با گردآوری اقوال و گفته ها درباره ی یک موضوع خاص، فقط دیدگاه ها و نظریات مختلف مرتبط با موضوع را منعکس می کنند و معمولا فاقد نظریه، یافته، روش و نکته تازه ای درباره موضوع هستند.

اینگونه مقالات در واقع به جمع آوری مطالب و اطلاعات پراکنده پیرامون یک موضوع پرداخته سپس با جا به جایی،تلفیق و ترکیب و دسته بندی دانش موجود، به روشن سازی زوایای یک مساله کمک نموده و اطلاعات و آگاهی های نسبتا جامع خوبی پیرامون موضوع مقاله به خواننده ارائه می کنند.

ارزش چنین مقاله هایی فقط طبقه بندی مطالب و نحوه معرفی آنهاست و از نظر علمی در پایین ترین مقالات قرار می گیرند.

2- مقاله های دانشنامه ای:

دانشنامه یا دایره المعارف، کتابی است حاوی اطلاعات در موضوعات و مختلف و در قالب مقاله های مستقل، این نوع مقالات را، اصطلاحا «مدخل» می گویند و حجم آن نیز بستگی به نوع دانشنامه و زمینه کار آن بستگی دارد.

مقاله ی دانشنامه ای درباره یک موضوع واحد و با تکیه بر اطلاعات روشن و طبقه بندی شده با هدف اطلاع رسانی نوشته می شود و اطلاعات جامعی درباره ی موضوع از منابع موثق گردآوری می کند و با تلخیص و ترکیب آنها، فشرده ای از معتبر ترین اطلاعات را درباره هر مدخل به نگارش در می آورد.

دانشنامه ها، ارائه کننده اطلاعات پایه و مستند پیرامون موضوعات مختلف بوده و فشرده تمام اطلاعات معتبر را دربردارند.

تدوین کننده های دایره المعارف های معتبر می کوشند تا حد ممکن در هر موضوعی، نگارش مقاله را به هر مقاله، نام نویسنده و شخصیت علمی او را ذکر می کنند.

ویژگی های مقاله های دانشنامه ای را به شرح زیر ذکر می کند :

• در دانشنامه هر مقاله استقلال نسبی دارد؛ از اینرو اطلاعات مندرج در آن باید جامع، معتبر و مرتبط با موضوع باشد.
• هدف مقاله ی دانشنامه ای ارائه اطلاعات اساسی، اصیل، موثق و مستند راجع به یک موضوع است؛ لذا در نگارش مقاله باید از منابع اصیل و معتبر استفاده شود.
• بیان دیدگاه ها و نظریه های تازه که رواج و مقبولیت نیافته در مقاله دانشنامه ای مجاز نیست.
• اطلاعات مقالات دانشنامه ای، کلی،موجز و مختصر است و اطلاعات تفصیلی معمولا تخصصی می آید.
• حجم مقاله متناسب با اهمیت موضوع دانشنامه است؛ نه تابع اطلاعات و مواد در دسترس نویسنده.
• دانشنامه یک مرجع عمومی است، لذا؛ مقاله های آن در عین جامعیت منابع و اعتبار، باید به بیانی ساده و دور از پیچیدگی های تخصصی نوشته شوند تا برای غیر متخصصان نیز غیر قابل استفاده باشند.
• مطلب و اطلاعاتی که در مقاله درج می شود، باید مستند باشد چون در پردازش نهایی یک مقاله ممکن است مواردی از آن حذف، جابه جا، تلخیص یا ادغام شود، اگر سند آنها مشخص نباشد هماهنگ سازی نشانی های کتابشناسی با ساختار تازه ی مقاله دچار مشکل جدی خواهد شد.

بیشتر بخوانید : تفاوت مقاله علمی مروری و isi و ترویجی با پژوهشی

 

3- مقاله های علمی- مروری:

مقاله ی علمی- مروری به مقاله ای گفته می شود که به نقد و ارزیابی نوشته هایی که قبلا منتشر شده اند، می پردازند. هدف از مقاله مروری، علاوه بر اطلاع رسانی، ارزیابی و تفسیر موضوع توسط افرادی است که نسبت به موضوع تسلط و اشراف کامل دارند.

معمولا نویسنده این نوع مقاله ها با مقوله بندی نقد و ارزیابی نوشته های پیشین، روند پژوهش را در میان نوشته های مرتبط با یک موضوع، بررسی و مشخص می کند.

فرمت مقاله مروری تا حدود زیادی شبیه به مقاله های علمی- پژوهشی است.

هنگام نوشتن مقالات مروری، نویسنده معمولا به جای تدوین و تنظیم فرضیه، به تعیین هدف های مقاله اکتفا می کند و یا این که به جای مشخص کردن جامعه، حجم نمونه و ….. به تعیین محدوده و وسعت مطالعاتی خود می پردازند:

در مقدمه مقاله تعریف و تبیین موضوع پژوهش و دلیل انتخاب آن و حدود بررسی ها و مطالعات ارائه می شوند که یکی از اصلی ترین تفاوت مقاله علمی مروری با پژوهشی است.

تمام منابع موجود را بررسی و ارزیابی می کند و با خلاصه کردن پژوهش های پیشین، سیر پیشرفت تحقیقات با موضوع را نشان می دهد. نقاط اشتراک و نقاط افتراق یا نقاط قوت و نقاط ضعف پژوهش ها، نوشته ها، دیدگاه ها و … مرتبط با موضوع را که مطالعه و بررسی کرده، مشخص می کند و نوشته های اصیل و ممعتبر را معرفی می نماید. در پایان مقاله نیز پیشنهاد های خود را تنظیم و ارائه می کند که همه جزو نکات نگارش مقالات مروری هستند.

4-مقاله های علمی و تحلیلی:

مقاله های علمی – تحلیلی که به آنها، علمی- نظری نیز گفته می شود، مقالاتی هستند که با هدف تحلیل یا بسط و گسترش اندیشه ها و نظریه ها و با به کارگیری یک روش تازه نوشته می شوند. نویسندگان اینگونه مقالات، با بهره گیری از منابع، بویژه مقاله های مروری و پژوهشی، نظریه تازه ای در رشته تخصصی خود مطرح می کنند.

گاه نظریه های موجود را تحلیل می کنند و بسط و گسترش می دهند و یا با ارائه شواهد و مستندات تازه، تفوق آنها را بر دیگر نظریه ها نشان می دهند، آنها را تقویت و تائید می کنند یا مورد تردید قرار می دهند.

اگر بخواهیم بیشتر تفاوت مقاله علمی مروری با تحلیلی را بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که از نظر ساختاری، اینگونه مقالات مانند مقالات علمی- مروری هستند و تا حدودی نیز بستگی به موضوع مقاله و خلاقیت و ابتکار نویسنده دارند.

از نظر ارزش علمی مقاله، مقالات علمی- تحلیلی اعتبار علمی بالاتری نسبت به سایر مقالات این گروه دارند و مجلات معتبر علمی- پژوهشی، مقاله های نظری- مروری و تحلیلی را نیز مانند مقاله های پژوهشی چاپ می کنند.