پست الکترونیکی:
Iranianmedicine90@gmail.com
medresearchers@gmail.com
شماره تماس/تلگرام:
09200521146
ثبت سفارش به ساده ترین شکل ممکن؛ با ارسال ایمیل یا پیامک
مثلث‌سازی در روش پژوهش
مثلث‌سازی Triangulation روشی است که برای افزایش روایی و پایایی یافته‌های پژوهش بویژه در مطالعات کیفی و علوم اجتماعی استفاده می‌شود. در علوم اجتماعی از این روش برای بکارگیری و ترکیب چندین روش پژوهش جهت مطالعه پیرامون یک پدیده واحد استفاده می‌شود.
دقت کنید مثلث‌سازی به خودی خود یک روش تحقیق خاص نیست. این مفهوم ناظر بر استفاده از چند روش (دست‌کم سه روش) مشابه به صورت همزمان است تا اعتبار نتایج افزایش یابد. حامیان این روش معتقدند با این شیوه می‌توان به صحت نتایج اعتماد بیشتری داشت. از سوی دیگر به عنوان یک اصل در روش پژوهش علمی استفاده از آزمون‌های موازی اشتباه است.
در مجموع استفاده از تثلیث بویژه در روش تحقیق کیفی برای کسب نتایج بهتر در مطالعات بسیاری تاکید شده است. با این روش روایی و پایایی تحقیق کیفی بهبود پیدا می‌کند. ایده زیربنایی آن است که وقتی همزمان از چندین روش برای گردآوری و تفسیر داده‌ها استفاده شود، نتایج معتبرتر خواهد بود. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله کوشش می‌شود تا اصول و مفاهیم مثلث‌سازی در روش پژوهش بحث و بررسی شود.
تعریف مثلث‌سازی در روش پژوهش
استفاده از چندین منبع داده یا چند روش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها برای افزایش اعتبار یک مطالعه‌ی تحقیقاتی را مثلث‌سازی (تثلیث) گویند. مثلث سازی ازلحاظ مفهومی به‌معنای استفاده از چندمنبع یا روش (حداقل ۳ منبع) به‌منظور حصول نتیجه‌ای دقیق‌تر و معتبرتر است.
اصطلاح مثلث‌سازی از علم هندسه گرفته شده است. جایی که با دانستن مختصات دقیق دو نقطه می‌توانید فاصله بین دو نقطه را محاسبه کنید. در پژوهش علوم اجتماعی تثلیث به این معنی نیست که شما دقیقا به دو روش متفاوت نیاز دارید، بلکه داده‌ها و روش‌ها رو با هم ترکیب می‌کنید تا به درک جامعی از پدیده برسید. اعتبار داده‌ها با همگرایی اطلاعات از منابع مختلف بررسی شود و همچنین دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرهای متفاوت، موضوعی رو روشن کند.
با رویکرد تثلیث با پرسش از دیدگاه‌های مختلف کوشش می‌شود تا بخش‌های پنهان موضوع آشکار شود. برای درک بهتر موضوع دو مثال از چگونگی استفاده از مثلث‌سازی نشان داده شده است. در شکل سمت از تثلیث برای مطالعه روی یک فعالیت با استفاده از روش‌های متفاوت مثل تحقیقات کمی، تحقیقات کیفی و نقد و بررسی تخصصی استفاده شده است. در شکل سمت چپ از تثلیث برای تحلیل معیارهای متفاوت مرتبط به یک فعالیت مثل رده‌بندی‌های رضایت، زمان صرف شده و حجم درآمد بهره گرفته شده است.
انواع مثلث‌سازی در روش پژوهش
شیوه‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد که عمده‌ترین آنها عبارتند از:
مثلث‌سازی منابع داده‌ها
در این رویکرد کوشش می‌شود تا داده‌ها از منابع مختلفی کسب شود. یرای نمونه فرض کنید می‌خواهید در مورد یک پدیده سازمانی یک پژوهش کیفی انجام دهید. برای این منظور برای انجام مصاحبه‌های تخصصی می‌توانید از سه دسته از خبرگان استفاده کنید: خبرگان نظری (اساتید دانشگاه)، مدیران سازمان مورد مطالعه و مدیران شرکت‌های رقیب. این روش بهترین برداشت از مثلثی کردن است که به غنای داده‌ها کمک بسیاری می‌کند.
مثلث‌سازی روش گردآوری داده‌ها
استفاده همزمان از مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و پرسشنامه نیز یکی دیگر از مثال‌های تثلیث برای گردآوری داده‌ها می‌باشد. البته این روش‌ها در امتداد هم هستند و به صورت همزمان برای یک منظور استفاده نمی‌شوند.
مثلث‌سازی روش تحلیل
در این رویکرد کوشش می‌شود که از دست کم سه روش برای تحلیل داده‌های پژوهش استفاده کرد. اگر این سه روش در امتداد هم باشند ایرادی ندارد. برای مثال فرض کنید با روش کیفی، مقوله‌ها را شناسایی کنید، با روش دلفی آنها را غربال کنید و با یک روش کمی آنها را رتبه‌بندی کنید، صحیح است. اما فرض کنید یک مجموعه داده را به سه روش ویکور، تاپسیس و واسپاس رتبه‌بندی کنید از نظر من اشتباه است. همینطور اگر داده‌های یک مصاحبه را با سه روش تحلیل محتوا، تحلیل مضمون و گرانددتئوری کدگذاری کنید بازهم از نظر من اشتباه است.
خلاصه و جمع‌بندی
با توجه به احتمال خطا در مصاحبه‌های کیفی پیشنهاد می‌شود از چندین روش برای گردآوری داده‌ها استفاده شود. مثلث‌سازی یکی از شیوه‌های مورد استفاده در علوم انسانی است که می‌کوشد، پیچیدگی و غنای رفتار انسان را با مطالعه بیش از یک دیدگاه نشان دهد. در انجام این کار ممکن است از داده‌های کمی و کیفی به صورت همزمان استفاده شود. تثلیث را می‌توان با توجه به زمان انجام داد. در این صورت اعتبار همزمان (پایایی در بازه زمانی) حاصل خواهد شد.
همچنین می‌توان تثلیث را با توجه به سطوح مشترک (فرد، گروه، سازمان و غیره) انجام داد. حتی می‌توان از «مثلث‌سازی نظری» استفاده کرد و مثلثی کردن را با استفاده از بیش از یک مشاهده‌گر انجام داد که آنرا «مثلث‌سازی پژوهشگر» می‌نامند. در تثلیث روش‌شناختی نیز یک روش یکسان را در دو موقعیت مختلف استفاده می‌کند یا دو روش متفاوت درباره یک موضوع مطالعه را بکار می‌گیرد. در نهایت مثلث‌سازی مبتنی بر مکان کوشش می‌کند تا محدودیت‌های مطالعه پیرامون یک فرهنگ یا خرده‌فرهنگ را برطرف کند.
ارسال دیدگاه